Η ταινία «Moonlight» γράφει ιστορία, καθώς ποτέ
άλλοτε στα 89 χρόνια του θεσμού των Οσκαρ μια ταινία φτιαγμένη από έναν
μαύρο σκηνοθέτη και σεναριογράφο δεν διεκδικούσε ταυτόχρονα το βραβείο
καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας και σεναρίου. Η τρυφερή ιστορία με θέμα
τη δύσκολη ενηλικίωση ενός μαύρου ομοφυλόφιλου έφτασε να είναι υποψήφια
για οκτώ βραβεία συνολικά. Η καθολική αποδοχή της ταινίας ήρθε ως
επιστέγασμα μιας χρονιάς καθοριστικής σημασίας για τη «μαύρη» ποπ
κουλτούρα.
Η κυριαρχία της μαύρης μουσικής (χιπ χοπ, ραπ κ.λπ.) δεν είναι κάτι καινούργιο. Τα τέσσερα τελευταία χρόνια τουλάχιστον επικρατεί ένας οργασμός δημιουργικότητας, ο πήχυς τοποθετείται διαρκώς πιο ψηλά, σε βαθμό που φαντάζει ως το μόνο μουσικό είδος που εξελίσσεται με αυτή την ταχύτητα. Το 2016, όμως, ήταν και μία από τις καλύτερες χρονιές για την αμερικανική τηλεόραση και δεν είναι τυχαίο που ήταν και πιο... μαύρη από ποτέ – για να δανειστούμε τη διαπίστωση του ειδικού σάιτ Vulture.
Πρώτη σεζόν
Από τις πολλές σημαντικές «μαύρες» στιγμές ξεχωρίζουμε την προβολή της πρώτης σεζόν των τηλεοπτικών σειρών δύο νεαρών δημιουργών: του «Insecure» της Issa Rae (που προβλήθηκε στο HBO) και του «Atlanta» του Donald Glover (που προβλήθηκε στο FX). Εχει μια δόση πικρής ειρωνείας ότι και οι δύο σειρές έκαναν το ντεμπούτο τους στους τελευταίους μήνες της προεδρίας του Ομπάμα, ολοκλήρωσαν την πρώτη σεζόν τους την εποχή των εκλογών και σχεδόν ακαριαία ανακοινώθηκε ότι θα επιστρέψουν για δεύτερη σεζόν.
Το «Insecure» βασίζεται στην ιντερνετική σειρά της Issa Rae «Akward Black Girl» (Αδέξιο μαύρο κορίτσι), όπου παρακολουθούμε τη ζωή μιας νεαρής μαύρης κοπέλας και της καλύτερής της φίλης στα ερωτικά, φιλικά και εργασιακά μπλεξίματα που αντιμετωπίζουν. Μοιάζει αρκετά με τη σειρά «Girls» της Λίνα Ντάναμ, αλλά είναι λιγότερο προβοκατόρικη και οι ήρωές της δεν έχουν τόσες νευρώσεις. Σημαντικό κομμάτι της υπόθεσης είναι τα προβλήματα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δύο νεαρές πρωταγωνίστριες στις δουλειές τους, σε δύο σχεδόν αποκλειστικά «λευκά» εργασιακά περιβάλλοντα. Η μία δουλεύει σε μεγάλη δικηγορική εταιρεία και η πρωταγωνίστρια σε μία ΜΚΟ που βοηθά παιδιά υποβαθμισμένων περιοχών – παρότι αυτό στο Λος Αντζελες είναι σχεδόν ταυτόσημο με το «παιδιά μαύρων οικογενειών», η Issa είναι η μοναδική μαύρη εργαζόμενη.
Το «Atlanta» είναι μια πιο ιδιαίτερη σειρά. Παρότι ο Donald Glover έχει περάσει από τα πλατό σειρών όπως το «30 Rock» και το «Community», στην πρώτη εξ ολοκλήρου δική του δουλειά κάνει κάτι εντελώς προσωπικό. Κρατάει τον ρόλο του κεντρικού ήρωα, που όντας σε επαγγελματικό και προσωπικό αδιέξοδο αποφασίζει να πραγματοποιήσει στροφή στην καριέρα του κάνοντας τον μάνατζερ του ράπερ εξαδέλφου του. Αφιερώνει όλη τη σειρά στην πόλη όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε και φτιάχνει μια κωμωδία που δεν ακολουθεί σχεδόν κανέναν κανόνα. Για παράδειγμα, βάζει τις βάσεις για κάποιο αστείο σε μια σκηνή και το αστείο ολοκληρώνεται αρκετά λεπτά αργότερα, τη στιγμή που οι περισσότεροι δημιουργοί θα δίσταζαν να εμπιστευθούν τη μνήμη του κοινού τους και δεν θα άπλωναν ένα αστείο σε μισό επεισόδιο.
Ενα κοινό των εν λόγω σειρών είναι ότι δεν είναι επικεντρωμένες στη ζωή των γκέτο και στις σχέσεις που αναπτύσσονται εκεί – αυτό το έχει κάνει με σχεδόν ντοκουμενταριστικό νατουραλισμό το «The Wire», η κορυφαία ίσως σειρά που έχει παιχτεί ποτέ στην αμερικανική τηλεόραση. Στο «Insecure» συναντάμε αχνά αυτήν την κουλτούρα σε κάποια πάρτι και στη σχετικά υποβαθμισμένη γειτονιά όπου κατοικεί η πρωταγωνίστρια. Στο «Atlanta» παίζει σημαντικότερο ρόλο αλλά με μια μεταειρωνική και αναστοχαστική διάθεση. Η φράση της Issa Rae για τη σειρά της «δεν είναι η ιστορία ενός γκέτο. Πρόκειται για κανονικούς ανθρώπους που ζουν την κανονική ζωή τους», έχει πλήρη εφαρμογή και στο «Atlanta».
Αμεσο επακόλουθο είναι και η προσέγγιση της αντρικής σεξουαλικότητας, η οποία απομακρύνεται από το «μάτσο» πρότυπο των χαρακτήρων- καρικατούρα και δημιουργεί πιο σύνθετους αντρικούς ήρωες με ανασφάλειες, λάθη και εργασιακά άγχη που έχουν αντίκτυπο σε όλη τους την καθημερινότητα, όπως συμβαίνει στη ζωή των κανονικών ανθρώπων.
Η συγκυρία
Η χρονική συγκυρία της ανάδυσης αυτών των σειρών (όπως και του κινηματογραφικού «Moonlight») στον αφρό της αναγνώρισης και της δημοσιότητας ίσως δίνει και την εξήγηση γιατί αυτό συνέβη. Το γεγονός ότι στο υψηλότερο αιρετό αξίωμα των ΗΠΑ βρισκόταν για οκτώ χρόνια ένας μαύρος πρόεδρος, δεν μπορεί να θεωρηθεί ασήμαντο. Στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού The Atlantic, ο Ta-Nehisi Coates γράφει για τη σημασία που είχε για κάθε μαύρο πολίτη η θητεία του πρώτου Αφροαμερικανού προέδρου. Στην αρχή του άρθρου περιγράφει το αποχαιρετιστήριο πάρτι που διοργανώθηκε τον περασμένο Οκτώβριο από το BET (Black Entertainment Television) στον Λευκό Οίκο, όπου συγκεντρώθηκε η αφρόκρεμα των μαύρων καλλιτεχνών για να τιμήσει την πρώτη μαύρη οικογένεια που έμεινε εκεί. Το αίσθημα που υπήρχε διάχυτο στους καλεσμένους του πάρτι ήταν ότι η οικογένεια Ομπάμα αντιπροσωπεύει ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η μαύρη φυλή και ότι οι Ομπάμα ήταν «η βιτρίνα μιας υγιούς και επιτυχημένης οικογένειας μαύρων [..] ένα σύμβολο της καθημερινής ζωής των μαύρων ανθρώπων στις ΗΠΑ».
Ο Coates παράφρασε στον τίτλο του άρθρου του τον διάσημο ράπερ Jay-Z, γράφοντας «ο Πρόεδρός μου ήταν μαύρος»· εμείς, παραφράζουμε τον Coates και ευχόμαστε η τηλεόραση να παραμείνει τόσο «μαύρη» (και τόσο καλή) όσο ήταν το 2016.
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, Τέχνες και Γράμματα, 12.02.2017
Η κυριαρχία της μαύρης μουσικής (χιπ χοπ, ραπ κ.λπ.) δεν είναι κάτι καινούργιο. Τα τέσσερα τελευταία χρόνια τουλάχιστον επικρατεί ένας οργασμός δημιουργικότητας, ο πήχυς τοποθετείται διαρκώς πιο ψηλά, σε βαθμό που φαντάζει ως το μόνο μουσικό είδος που εξελίσσεται με αυτή την ταχύτητα. Το 2016, όμως, ήταν και μία από τις καλύτερες χρονιές για την αμερικανική τηλεόραση και δεν είναι τυχαίο που ήταν και πιο... μαύρη από ποτέ – για να δανειστούμε τη διαπίστωση του ειδικού σάιτ Vulture.
Πρώτη σεζόν
Από τις πολλές σημαντικές «μαύρες» στιγμές ξεχωρίζουμε την προβολή της πρώτης σεζόν των τηλεοπτικών σειρών δύο νεαρών δημιουργών: του «Insecure» της Issa Rae (που προβλήθηκε στο HBO) και του «Atlanta» του Donald Glover (που προβλήθηκε στο FX). Εχει μια δόση πικρής ειρωνείας ότι και οι δύο σειρές έκαναν το ντεμπούτο τους στους τελευταίους μήνες της προεδρίας του Ομπάμα, ολοκλήρωσαν την πρώτη σεζόν τους την εποχή των εκλογών και σχεδόν ακαριαία ανακοινώθηκε ότι θα επιστρέψουν για δεύτερη σεζόν.
Το «Insecure» βασίζεται στην ιντερνετική σειρά της Issa Rae «Akward Black Girl» (Αδέξιο μαύρο κορίτσι), όπου παρακολουθούμε τη ζωή μιας νεαρής μαύρης κοπέλας και της καλύτερής της φίλης στα ερωτικά, φιλικά και εργασιακά μπλεξίματα που αντιμετωπίζουν. Μοιάζει αρκετά με τη σειρά «Girls» της Λίνα Ντάναμ, αλλά είναι λιγότερο προβοκατόρικη και οι ήρωές της δεν έχουν τόσες νευρώσεις. Σημαντικό κομμάτι της υπόθεσης είναι τα προβλήματα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δύο νεαρές πρωταγωνίστριες στις δουλειές τους, σε δύο σχεδόν αποκλειστικά «λευκά» εργασιακά περιβάλλοντα. Η μία δουλεύει σε μεγάλη δικηγορική εταιρεία και η πρωταγωνίστρια σε μία ΜΚΟ που βοηθά παιδιά υποβαθμισμένων περιοχών – παρότι αυτό στο Λος Αντζελες είναι σχεδόν ταυτόσημο με το «παιδιά μαύρων οικογενειών», η Issa είναι η μοναδική μαύρη εργαζόμενη.
Το «Atlanta» είναι μια πιο ιδιαίτερη σειρά. Παρότι ο Donald Glover έχει περάσει από τα πλατό σειρών όπως το «30 Rock» και το «Community», στην πρώτη εξ ολοκλήρου δική του δουλειά κάνει κάτι εντελώς προσωπικό. Κρατάει τον ρόλο του κεντρικού ήρωα, που όντας σε επαγγελματικό και προσωπικό αδιέξοδο αποφασίζει να πραγματοποιήσει στροφή στην καριέρα του κάνοντας τον μάνατζερ του ράπερ εξαδέλφου του. Αφιερώνει όλη τη σειρά στην πόλη όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε και φτιάχνει μια κωμωδία που δεν ακολουθεί σχεδόν κανέναν κανόνα. Για παράδειγμα, βάζει τις βάσεις για κάποιο αστείο σε μια σκηνή και το αστείο ολοκληρώνεται αρκετά λεπτά αργότερα, τη στιγμή που οι περισσότεροι δημιουργοί θα δίσταζαν να εμπιστευθούν τη μνήμη του κοινού τους και δεν θα άπλωναν ένα αστείο σε μισό επεισόδιο.
Ενα κοινό των εν λόγω σειρών είναι ότι δεν είναι επικεντρωμένες στη ζωή των γκέτο και στις σχέσεις που αναπτύσσονται εκεί – αυτό το έχει κάνει με σχεδόν ντοκουμενταριστικό νατουραλισμό το «The Wire», η κορυφαία ίσως σειρά που έχει παιχτεί ποτέ στην αμερικανική τηλεόραση. Στο «Insecure» συναντάμε αχνά αυτήν την κουλτούρα σε κάποια πάρτι και στη σχετικά υποβαθμισμένη γειτονιά όπου κατοικεί η πρωταγωνίστρια. Στο «Atlanta» παίζει σημαντικότερο ρόλο αλλά με μια μεταειρωνική και αναστοχαστική διάθεση. Η φράση της Issa Rae για τη σειρά της «δεν είναι η ιστορία ενός γκέτο. Πρόκειται για κανονικούς ανθρώπους που ζουν την κανονική ζωή τους», έχει πλήρη εφαρμογή και στο «Atlanta».
Αμεσο επακόλουθο είναι και η προσέγγιση της αντρικής σεξουαλικότητας, η οποία απομακρύνεται από το «μάτσο» πρότυπο των χαρακτήρων- καρικατούρα και δημιουργεί πιο σύνθετους αντρικούς ήρωες με ανασφάλειες, λάθη και εργασιακά άγχη που έχουν αντίκτυπο σε όλη τους την καθημερινότητα, όπως συμβαίνει στη ζωή των κανονικών ανθρώπων.
Η συγκυρία
Η χρονική συγκυρία της ανάδυσης αυτών των σειρών (όπως και του κινηματογραφικού «Moonlight») στον αφρό της αναγνώρισης και της δημοσιότητας ίσως δίνει και την εξήγηση γιατί αυτό συνέβη. Το γεγονός ότι στο υψηλότερο αιρετό αξίωμα των ΗΠΑ βρισκόταν για οκτώ χρόνια ένας μαύρος πρόεδρος, δεν μπορεί να θεωρηθεί ασήμαντο. Στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού The Atlantic, ο Ta-Nehisi Coates γράφει για τη σημασία που είχε για κάθε μαύρο πολίτη η θητεία του πρώτου Αφροαμερικανού προέδρου. Στην αρχή του άρθρου περιγράφει το αποχαιρετιστήριο πάρτι που διοργανώθηκε τον περασμένο Οκτώβριο από το BET (Black Entertainment Television) στον Λευκό Οίκο, όπου συγκεντρώθηκε η αφρόκρεμα των μαύρων καλλιτεχνών για να τιμήσει την πρώτη μαύρη οικογένεια που έμεινε εκεί. Το αίσθημα που υπήρχε διάχυτο στους καλεσμένους του πάρτι ήταν ότι η οικογένεια Ομπάμα αντιπροσωπεύει ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η μαύρη φυλή και ότι οι Ομπάμα ήταν «η βιτρίνα μιας υγιούς και επιτυχημένης οικογένειας μαύρων [..] ένα σύμβολο της καθημερινής ζωής των μαύρων ανθρώπων στις ΗΠΑ».
Ο Coates παράφρασε στον τίτλο του άρθρου του τον διάσημο ράπερ Jay-Z, γράφοντας «ο Πρόεδρός μου ήταν μαύρος»· εμείς, παραφράζουμε τον Coates και ευχόμαστε η τηλεόραση να παραμείνει τόσο «μαύρη» (και τόσο καλή) όσο ήταν το 2016.
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, Τέχνες και Γράμματα, 12.02.2017
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου