Αυτοπροσωπογραφία
μτφρ: Αχιλλέας Κυριακίδης
εκδ. opera, σελ. 112
«Στο θέμα ο εαυτός μου είμαι αστείρευτος», γράφει στo μέσoν της «Αυτοπροσωπογραφίας» ο Εντουάρ Λεβέ, αλλά μέχρι εκείνο το σημείο ο αναγνώστης έχει ήδη βεβαιωθεί. Για την ακρίβεια, από τις πρώτες σελίδες του γοητευτικού αυτού βιβλίου, μας καθίσταται σαφές: στην «Αυτοπροσωπογραφία» ο συγγραφέας μιλάει για τον εαυτό του.
Ο Λεβέ ήταν αυτοδίδακτος ζωγράφος και φωτογράφος. Εχει γράψει τρία βιβλία, φανερά επηρεασμένος από τους συγγραφείς του OuLiPo. Το μαρτυρεί η αναφορά στο μείζον έργο του Ζορζ Περέκ («Ζωή, οδηγίες χρήσεως») στην εναρκτήρια φράση. Την «Αυτοπροσωπογραφία» ακολούθησε η «Αυτοκτονία», όπου γράφει για την αυτοκτονία ενός πολύ καλού του φίλου. Αυτό έμελλε να είναι και το τελευταίο του βιβλίο, καθώς λίγες ημέρες αφού το είχε παραδώσει στον εκδότη του, αυτοκτόνησε και ο ίδιος.
Η «Αυτοπροσωπογραφία» είναι ένα πολύ ιδιαίτερο έργο. Κατ’ αρχήν, η δομή ξενίζει: είναι όλο μία παράγραφος που εκτείνεται και στις 92 σελίδες του κειμένου χωρίς σταματημό. Αποτελείται από μικρές, κοφτές προτάσεις που μοιάζουν ατάκτως ερριμμένες. Τις περισσότερες φορές δεν συνδέονται με κάποιον νοηματικό ιστό, είναι σαν μικροί αφορισμοί που ο καθένας μάς αποκαλύπτει κι ένα κομμάτι του συγγραφέα. Ετσι, δίνεται η δυνατότητα να διαβαστεί με πολλούς τρόπους, ακόμα και από την τελευταία σελίδα στην πρώτη, χωρίς κανείς να χάνει το νόημα.
«Η λεπτομερειακή περιγραφή της ζωής μου θα μου ’παιρνε περισσότερο χρόνο απ’ όσο μου πήρε να τη ζήσω». Γι’ αυτό τον λόγο ο Λεβέ επιλέγει να παραθέσει ένα πλήθος ασήμαντων και σημαντικών λεπτομερειών για τη ζωή του, τις προτιμήσεις του, την καθημερινότητά του, τον σωματότυπό του, τον τρόπο που ντύνεται, που τρώει, που κάνει έρωτα, που φωτογραφίζει, που γράφει. Αυτές οι καταγραφές είναι εμποτισμένες με ειρωνεία, χιούμορ, αυτοσαρκασμό, αλλά και παραίτηση, πικρία και συχνές αναφορές σε μια πιθανή αυτοκτονία του, οι οποίες –μιας και γνωρίζουμε τη συνέχεια της ζωής του– είναι ανατριχιαστικές. Κυρίως, όμως, χαρακτηρίζονται από ειλικρίνεια, αφού σε κάποιο σημείο ομολογεί: «Ο,τι γράφω είναι αλήθεια, αλλά τι σημασία έχει;».
Η ανάγνωση της «Αυτοπροσωπογραφίας» είναι απαιτητική, γιατί δεν υπάρχει γραμμικότητα και συνέχεια. Ο τρόπος που έχει επιλέξει να παραθέσει τις πληροφορίες είναι ιδιόρρυθμος, και μοιάζει να βγάζει τη γλώσσα κοροϊδευτικά στον αναγνώστη, αλλά και στην ίδια τη ζωή, όταν μπορεί να γράφει για την έκτρωση που έκανε κάποια σύντροφός του ή για τον φίλο του που αυτοκτόνησε και αμέσως μετά για τα εστιατόρια ή το Levi’s 501. Το αποτέλεσμα είναι χαοτικό και καθηλωτικό ταυτόχρονα. Κάθε επόμενη φράση προκαλεί έκπληξη, ενώ ακόμα δεν έχει περάσει η επήρεια της προηγούμενης. Κάθε πρόταση αποκαλύπτει μία ακόμα στρώση πληροφοριών για τον συγγραφέα, αλλά ταυτόχρονα συμβαίνει κάτι απροσδόκητο: όσο περισσότερα μαθαίνουμε, εντείνεται η βεβαιότητα ότι είναι πολύ περισσότερα αυτά που μας αποκρύπτονται.
Παρά την αίσθηση περί του αντιθέτου, δεν μένει τίποτα στην τύχη. Ο Λεβέ χτίζει ένα προσεκτικό πορτρέτο του εαυτού του, ο καλλιτέχνης γίνεται ο ίδιος έκθεμα. Σαν πουαντιγιστής ζωγράφος, ο οποίος αντί για πινέλα και μπογιές χρησιμοποιεί θραύσματα της ζωής του για να κατασκευάσει την αυτοπροσωπογραφία του. Αλλωστε, το παραδέχεται: «Δεν γράφω ιστορίες. Δεν γράφω μυθιστορήματα. Δεν γράφω διηγήματα. Δεν γράφω θεατρικά έργα. Δεν γράφω ποιήματα. [...] Γράφω θραύσματα».
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, Τέχνες και Γραμματα, 05.04.2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου